Świat roślin wykazuje tu cechy przejściowe i jest w znacznej mierze ukształtowany w wyniku działalności człowieka. Mimo to zachowały się tu stosunkowo duże fragmenty drzewostanów o charakterze zbliżonym do naturalnego.

                Wiele spośród gatunków roślin i zwierząt występujących w lasach nadleśnictwa podlega ochronie prawnej, między innymi znajdują się tu gniazdo bielika. W lasach tych w ostatnich latach zaobserwowano również obecność gatunków sporadycznie spotykanych w skali regionu,   a nawet  kraju, między innymi widywano rysia, (który przywędrował z Puszczy Kampinoskiej), oraz sępa płowego,( gatunek powszechnie występujący na południu Europy). Choć zdarzenia  te mają charakter incydentalny to podkreślają przyrodniczą wartość lasów włoszczowskich, które między innymi w ten sposób skupiają na sobie uwagę środowisk ekologicznych i naukowych.

                                               Zdecydowaną większość lasów, stanowią tu lasy z dominacją siedlisk borowych, choć należy podkreślić stosukowo duży udział (ponad 10%) siedlisk: olsów  i olsów jesionowych, głównie na terenie obrębu Oleszno, gdzie znajduje się największy w tej części Polski płat lasów jesionowo-olszowych.

                               Generalnie lasy Nadleśnictwa Włoszczowa należy uznać za cenny element w układzie ekologicznym przyrody województwa świętokrzyskiego, jak również Polski Centralnej. Znalazło to swój wymiar w wielkoprzestrzennych formach ochrony przyrody, które swym zasięgiem obejmują większość terenu położonego w zasięgu nadleśnictwa.